Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Romeinen 3, 21-31 Ontmoetingskerk Haarlem. 16 oktober (eerdere versie) Oude Kerk Heemstede
Iedereen hier heeft gezondigd.
Iedereen hier wordt gerechtvaardigd door Christus.
Het is een tekst die door de organisatie van de Micha-zondag op ons bord is gelegd.
Het zijn voor jullie op het eerste gehoor, denk ik, nogal zware woorden.
Misschien roepen ze bij sommigen de sfeer van vroeger op toen je werd ingepeperd dat de mens onbekwaam was tot enig goed en dat alleen door het bloed van Jezus het wie weet met jou nog goed kon komen, ooit. Misschien hebben sommigen van jullie associaties met verhalen van bange gelovigen die het zondebesef diep in hun ziel meedroegen maar niet durfden geloven dat gerechtvaardigd zijn ook voor hen bestemd was. En anders kunnen jullie misschien wel meevoelen met de verzuchting van een van jullie die meedeed aan de voorbereiding van deze dienst. Moet je deze tekst lezen? Eigenlijk kan ik niets meer met dat offer van Christus voor mij.
Ik begrijp die mogelijke weerstand maar ik wil jullie uitnodigen die even opzij te zetten en onbevangen te kijken naar wat Paulus schrijft.
Iedereen hier heeft gezondigd.
Dat woordje hier heb ik toegevoegd. Paulus schrijft “iedereen heeft gezondigd”. Ik maak ervan: Iedereen hier, iedereen hier in de kerk heeft gezondigd. Volgens mij bedoelt Paulus dat ook want hij schrijft zijn brief aan gemeenteleden in Rome en via hen aan ons hier in de kerk. Toen Paulus zijn brief schreef waren die gemeenteleden aan het puzzelen. Wat moet ik doen om Gods gunst te verwerven? Wat moet ik doen om een trouw bondgenoot te zijn van de Eeuwige die deze aarde en de mensen lief heeft. Aan welke voorwaarden moet ik voldoen om mee te mogen doen in de vriendenkring van Jezus die zich mag koesteren in Gods liefde en uit is op Gods recht.
Dan moet je je houden aan de joodse wet, zei een deel van de gemeenteleden van joodse komaf. De besnijdenis is een voorwaarde om mee te mogen doen, de sabbat houden is een voorwaarde, de spijswetten zijn voorwaarde.
En zo was er een tweedeling in de gemeente tussen joden en niet-joden.
Als Paulus zegt: Iedereen heeft gezondigd, bedoelt hij: Joden en niet-joden in de Romeinse gemeente, jullie hebben allebei gezondigd en jullie mogen allebei zonder voorwaarden meedoen In het koninkrijk van God want je bent door Christus gerechtvaardigd.
Hebben wij hier in de kerk allemaal gezondigd?
In de Bijbel is zonde een heel diepzinnig begrip. Heel wat diepzinniger dan wij mensen er doorgaans van maken. Wij denken bij zonde al gauw aan de scheve schaats, de vrije seks, de gretige hand en de gulzige dronk. Zedeprekers kunnen daar niet genoeg van krijgen. In de Bijbel gaat het bij zonde om iets anders. Zonde is: Niet beantwoorden aan hoe je als mens door God bent bedoeld.
Je bent bedoeld vanaf het allereerste begin om bondgenoot te zijn van God, mee te doen in zijn schepping. Je bent bedoeld om de grond, de planten, de dieren, de mensen te koesteren en te behoeden en in blijdschap samen van de vruchten te genieten. Zo is het bedoeld, lief mens. Zo ben jij bedoeld.
Zonde is: Je bent tegen die diepe bedoeling en bestemming ingegaan. Je hebt het bondgenootschap gebroken, je hebt de schepping niet behoed maar beheerst, je medemens niet gekoesterd maar geknecht of erger nog, gedood. Je hebt jezelf niet gedragen als dienaar van de schepping maar als eigenaar van de schepping.
Wij hier in de kerk hebben allemaal gezondigd?
Hoe weet Paulus dat? Heeft hij soms op mijn persoonlijke kerfstok gekeken? Heeft hij gesnuffeld in mijn zwakheden? Nee, dat heeft hij niet. Hij heeft wat anders gedaan. Hij heeft gepeild en verwoord hoe wij als mensengemeenschap staan voor Gods Aangezicht. Jij en ik maken deel uit van die gemeenschap. Wij allemaal samen hebben ons eigen leven tekort gedaan, de ander geen recht gedaan en de schepping beschadigd. En dat is zonde.
In het Evangelie vertelt Jezus over een Farizeeër en een tollenaar die beiden naar de tempel gaan om te bidden. Ze zijn in de tempel. Ze zijn in Gods huis. Ze staan voor Zijn Aangezicht. Beiden overdenken hun leven. De Farizeeër houdt zich aan de wet, betaalt keurig zijn belasting, heeft zijn huis op orde en geeft ook nog aardig aan goede doelen. Kortom hij lijkt wel wat op een kerkmens. Hij doet wat de meesten van ons ook doen.
Hij denkt daarmee een goede bondgenoot van God te zijn. Hij wel.
Denken wij dat ook?
Laten we het dicht bij onszelf houden. Wat wij nu meemaken aan schreeuwend onrecht en hoge nood is het gevolg van de zonde. De diepe band tussen God en mens en grond hebben we verbroken doordat we ons meester hebben gemaakt van de aarde en de mensen.
Als de tollenaar zijn leven overdenkt, let op, in de tempel dus tegenover God, dan beseft hij dat hij dat verbond met God verbroken heeft. Ja logisch, zeggen wij wellicht. Die tollenaar heeft zich meester heeft gemaakt van rijkdommen die ons allen toebehoren.
Hebben wij dat dan niet?
Terwijl je bedoeld bent vanaf het allereerste begin om bondgenoot te zijn van God, mee te doen in zijn schepping, de grond, de planten, de dieren, de mensen te koesteren en te behoeden en in blijdschap samen van de vruchten te genieten. Zo is het bedoeld, lief mens. Zo ben jij bedoeld.
En Christus stelt ons allemaal in de gelegenheid opnieuw aan die bedoeling te beantwoorden.
Hij herstelt de breuk. Dankzij Hem mag je zonder vrees staan voor Gods Aangezicht. Paulus zegt dan: Je bent rechtvaardig gemaakt.
Die breuk moet hersteld worden en dat is precies wat Christus heeft gedaan. In Paulus dagen waren de mensen vertrouwd met de symboliek van het offer. Ze werden dagelijks gebracht. Wij zijn dat niet. Maar de essentie is dat onze Heer zijn leven heeft gegeven om die breuk te herstellen. Hij is de mensenzoon. Hij rechtvaardigt de tollenaar. Wij allemaal hier mogen meedoen in de kring die zich koestert in Gods liefde en uit is op Gods recht.
Dat vieren wij in de maaltijd van de Heer waarin wij gedenken dat Christus de breuk heeft hersteld. God neemt ons als zijn bondgenoten aan, vandaag.
Je hebt gezondigd maar je bent geen zondaar. Je hebt gestolen maar je bent geen dief. Je bent mijn kind, mijn geliefde, mijn uitverkorene die geroepen is om, nee, niet als heerser maar als hoeder in mijn Schepping te leven. Jij, jij bent uitverkoren om samen met je zus en je broer en met alle schepselen Gods schepping te behoeden en er in diepe verbondenheid met hem vol vreugde van te genieten.
Dat vergt een omslag in ons denken. Niet als heerser boven de schepping maar als bondgenoot in de schepping met al het geschapene. Zeker hier in het westen hebben we veel te grote schoenen aangedaan. Onze footprint moet kleiner. Samen en zo concreet mogelijk moeten we dat doen.
Het is moeilijk genoeg en we moeten elkaar helpen. Niet elkaar de maat nemen. Wel elkaar aanspreken en bemoedigen.
Nu vandaag heb jij gezondigd. We zien het allemaal om ons heen.
Nu vandaag wordt jij gerechtvaardigd. De breuk wordt door de mensenzoon geheeld. NU vandaag staan jij en ik oog in oog met Hem. Jij mag meedoen, zegt Hij. Wil je?.... Kom dan. Amen