|
5 mei 2019 Wie is waardig het boek te openen? Openbaring 5, 6-15 Ontmoetingskerk Haarlem
Wie is waardig de boekrol te openen?
Zo luidt in de mij nog vertrouwde Bijbelvertaling de sleutelvraag die in grote
het visioen dat Johannes op Patmos zag, wordt gesteld. Wie is waardig de
boekrol te openen? Wie mag dat doen en kan het ook. De engel in het visioen
stelt die vraag met luide stem. Zo belangrijk is die vraag kennelijk. De boekrol is verzegeld. Wie is waardig de boekrol te
openen? Wie? De verzegelde boekrol is een belangrijk symbool in de
Bijbel. We vinden hem al in de profetieën van Jesaja en Ezechiël. De boekrol is
het symbool van Gods geschiedenis met de mensen. De boekrol zit boordevol
letters die het geheim spellen van al wat gebeurt in hemel en op aarde. De
boekrol bevat het levensgeheim achter de hoogten en diepten in ons bestaan. In
de boekrol staat geschreven wat Gods bedoeling is met jouw leven en met ons
leven. De boekrol is geschreven om het kwaad te weren en het goede te doen. De
boekrol geeft zin en doel, richting en samenhang. De boekrol is tot zegen van
de mensen. Wie is waardig de boekrol te openen? Wie mag dat doen? Wie kan dat? In de loop van de geschiedenis zijn er mensen geweest die
dachten dat zij die rol wel spelen konden. Dat begon al met keizer Domitianus
die in de tijd van Johannes de ziener verordineerde dat de mensen het best af
waren met één rijk en één keizerlijke staatsideologie. Duizenden christenen stierven
onder die ideologie omdat ze anders dachten dan de keizer. Maar ook na hem
waren er telkens weer machthebbers die dachten dat de mensheid het gelukkigst af was
onder hun bewind en wijze leiding. Constantijn, de grote christelijke keizer,
dwong ook zo’n eenheid af en onder de kruisvaarders werd dat gruwelijk
onderstreept. Zij dachten dat ze de boekrol wel konden openen en het goddelijk
bestuur konden vestigen. In de 19e eeuw predikten de communisten hun
heilstaat en vader Stalin liet er tallozen voor bloeden. En nu vandaag op deze
zondag gedenken wij hoe Hitler zichzelf als Führer zag die het blanke ras naar
het heil kon voeren. Ook hij dacht dat hij de boekrol wel openen kon en vermoordde
met zijn verderfelijke ideologie honderdduizend maal honderd duizenden mensen en
vooral miljoenen joden. De ziener ziet in de hemel tienduizend maal tienduizenden
engelen Gods lof bezingen maar op aarde rijgen de tienduizend maal
tienduizend graven op de oorlogskerkhoven zich aaneen. Wie is waardig de
boekrol te openen? Wie?
De ziener weent. Ik gebruik nog een keer een oud
statenbijbelwoord. De ziener weent omdat niemand de boekrol kon openen, niemand
waardig was om dat te doen. God in de hemel troont op hemelse lofzangen, ziet door de
glazen zee met kristallen zuiverheid de kinderen van de mensen die leven en
sterven en leven en sterven in een altijd maar durende cirkelgang. Dat wekt en
vecht, dat baart en bloedt. Ach, wat heeft het voor zin, wat heeft dat toch
voor zin uiteindelijk? Altijd weer hebben mensen geprobeerd zin en samenhang aan te
brengen. Zeg niet dat ze het niet geprobeerd hebben tot in onze dagen aan toe.
Ze vechten tegen onrecht. Ze denken eerlijke verhoudingen te scheppen. Ze maken
wetten. Ze verklaren de rechten van de mens en kondigen een nieuwe economische
orde af. We filosoferen en theologiseren. Gisteren
herdachten we de duizenden doden en vandaag vieren
we de vrijheid die telkens opnieuw wordt bedreigd door de hoogmoed van
de
mensen die denken dat zij de loop van de geschiedenis kunnen
herschrijven en
zijn gang kunnen besturen. We vieren de vrijheid. De kinderen van
Nederland dansen op de popfesti-vals hier vlakbij in de Haarlemmerhout.
Maar wie begrijpt het lot van de tienduizenden kinderen die
zich in ons bevrijde continent te pletter lopen tegen de blinde muren
van ons
strenge asielsysteem. Wie begrijpt de zin van het leven, het strijden
en
lijden, het vallen, opstaan en weer vallen in een eeuwige cirkelgang. De wijze zoekt en zoekt, de dwaze haalt zijn schouder op en
zegt: Zo is het nu eenmaal. De postmodernen hebben het altijd al geweten dat
iedere samenhang zoek is en ook niet te vinden is. Maar de ziener weent. En
zijn tranen zijn de tranen van hem die zich bij alle vragen niet neerlegt, die
alle oorlog en leed niet aanvaarden wil. Zijn tranen zijn de tranen van hen die
lijden aan de tijd, huilen om ieder kind dat tevergeefs geboren lijkt. Is er
dan niemand die uitzicht biedt, inzicht geeft, mij helpt dit leven toch te
leven, mij troost wanneer ik sterven zal. Is er dan niemand die dit alles zin
en doel en richting geeft...
Ween niet, zegt de oudste, de leeuw uit de stam Juda heeft
overwonnen. Hij is waardig de boekrol te openen. Dat zégt de oudste maar de
ziener zíet wat anders. Hij ziet in het midden van de troon helemaal geen leeuw
staan maar een lam. Dat lam staat als
geslacht. Dat wil zeggen aan de ene kant staat het triomfantelijk in het midden
van de troon. Het heeft macht. Dat blijkt uit de zeven sterke horens die het
draagt. En het is een machthebber met visie. Dat blijkt uit de zeven ogen die
het heeft. Met aandacht ziet Hij de nood van de mensen. Aan de andere kant is
het getekend door lijden en dood. Het heeft zichzelf prijsgegeven. En precies
daarom is dit Lam waardig om de boekrol te openen. Dat lam komt nu en neemt de
boekrol uit de hand van de op de troon gezetene. Dit is een van de meeste beslissende beelden uit de hele
apocalyps. Hier valt de beslissing en al wat komt is gevolg van dit ene gebaar.
Het lam dat geslacht staat komt en neemt de boekrol om deze te openen. Dit beeld in de hemel onthult de betekenis van het kruis van
Christus op aarde. Het lam dat geslacht staat is de gekruisigde Christus. Ja,
voor ons die nu hier comfortabel in de kerk zitten is dit wellicht
vanzelfsprekend, is dit te vanzelfsprekend. Maar Johannes heeft nog met zijn
eigen ogen gezien hoe daar een man hing te martelen en te bloeden en roemloos
te sterven. En niets van glorie of eer, niets van licht of inzicht. Dikke
duisternis was het. Verlatenheid, dat was het. Grauwe gevangenis, kale
ziekenkamer, bang hart. En toch wordt juist daar Gods geschiedenis geschreven.
Wanneer de verrezen Heer aan zijn leerlingen verschijnt, dan
toont Hij hun zijn handen en zijn voeten en nodigt Hij hen nadrukkelijk uit Hem
aan te raken. Waarom toont Hij hun zijn handen en voeten? Omdat zijn handen en
voeten de merktekenen dragen van zijn lijden. Christus nodigt zijn leerlingen
uit zijn wonden aan te raken. Heel expliciet staat dat geschreven over Thomas
in het Evangelie naar Johannes maar ook hier is het een treffende
bijzonderheid. Zie mijn handen en mijn voeten. Raak Mij, raak Mijn wonden aan. En
daarmee nodigt Hij ook ons aan om niet weg te kijken bij alle nood en dood
vandaag maar om mee te leven en mee te lijden in onze wereld. De zin van de
geschiedenis wordt niet gevonden in de paleizen en parlementen maar daar waar
mensen elkaar in hun lijden raken en nabij zijn. De zin van de geschiedenis
wordt door ons gevonden in Christus die aan het kruis het lijden van de hele
wereld draagt, onze mislukkingen heelt en in zijn weg van liefde ons leven
terecht brengt. Hier ligt een van de kostbare schatten van ons christelijk
geloof. Dat geloof is geen garantie tegen lijden en verdriet. Veel mensen in
onze wereld kunnen niet tegen verdriet en lijden. Als het leven niet jong en
mooi is, is er niets meer aan. Als ergens een barst in zit, wordt het
weggegooid. Maar zo is niet onze God en zo hoeft het niet te zijn onder ons
mensen. Verdriet en lijden is ook leven. Dat hoort bij het kostbare geheim dat
door Christus wordt onthuld.
Wie is waardig de boekrol te openen. Het Lam is waardig de
boekrol te openen. Dat zingen tienduizend maal tienduizenden engelen in de
hemel. Het is een bevrijdingslied. Het is een nieuw bevrijdingslied. En de
bedoeling is dat wij op aarde dit nieuwe bevrijdingslied ook gaan zingen tegen
alle ongeloof en wanhoop in. De bedoeling is dat wij het zingen omdat we
geloven mogen dat in de hemel de tirannie al verslagen is. Laten wij dat
nieuwe lied zingen tegen alle hoogmoed in die vandaag opnieuw de kop op steekt.
Laten we het zingen om alle vermoorden en gemartelde en aan de kant geschoven
mensen te gedenken en stem te geven. Laten we het zingen omdat we tegen alle
mislukking in de hoop blijven voeden op Gods nieuwe wereld waarin gebroken
mensen worden geheeld, verdeelde mensen worden verenigd en waarin ook jij en ik
mogen opademen en leven. Amen.
|