29 april 2022
Ooit leerde onze Heer ons om wie ons op de rechterwang slaat ook de linkerwang toe te keren. Het is een weerbarstig woord maar in de afgelopen vijftig jaar heb ik van dit woord geleerd dat de Heer van ons vertrouwenwekkende eerste stappen vraagt. Niet alleen in persoonlijke verhoudingen maar ook op het politieke wereldtoneel. Zo heb ik er ook wel over gepreekt. Het Interkerkelijk Vredesberaad en Pax Christi gingen ons in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw daarin voor. De val van de Berlijnse muur gaf ons hoop. De Duitse politiek van “wandel durch handel” (sociale verandering in Rusland door met dat land handel te drijven) had onze zegen. De taal van de wapens is immers slecht verstaanbaar en wakkert tegenstellingen alleen maar aan.
Maar nu heeft de oorlog in Oekraïne die vredelievende overtuiging zwaar op de proef gesteld. De enige taal die Poetin verstaat is de taal van de wapens. En alleen zware wapens kunnen hem stoppen. Wij in Europa zijn onder de Amerikaanse atoomparaplu naïef geweest en moeten razendsnel herbewapenen.
Ooit leerde onze Heer ons om wie ons op de rechterwang slaat ook de linkerwang toe te keren. Is dat weerbarstige woord vandaag helemaal onmogelijk geworden?
Altijd al is in de christelijke traditie de rechtvaardige verdedigingsoorlog gebillijkt. Dat Oekraïners zich weren tegen soldaten die hun land binnenvallen is begrijpelijk. Dat westerse landen hun profijtelijke handel met Rusland middels sancties opschorten is terecht. Het gebeurt nog wel halfhartig want het mag onszelf geen pijn doen. Dat Oekraïne gesteund wordt met geld en wapens is nodig. Dat vluchtelingen ruimhartig worden opgevangen is onze plicht of ze nu uit Oekraïne of uit Syrië komen.
Maar gaandeweg is de taal van westerse leiders steeds onverzoenlijker en hun wapengekletter steeds dreigender geworden. Poetin wil ons allemaal onder de voet lopen als we niet uitkijken, zeggen ze. . De Russische beer moet niet alleen gestopt, hij moet verzwakt en op de knieën. Hij moet terug in zijn hol, zeggen ze.
Daarom nog meer en nog zwaarder wapentuig. Nog meer. Nog zwaarder. Biden blaast de trompet. Johnson roert de trom. Poetin dreigt duivels. Nog meer, nog zwaarder anders loopt de vijand ons onder de voet. Maar de taal van deze wapens blijft slecht verstaanbaar.
Ooit leerde onze Heer ons om wie ons op de rechterwang slaat ook de linkerwang toe te keren.
Waarom leerde Hij ons dat? Ik denk omdat de taal van de wapens zo oorverdovend slecht verstaanbaar is. Dat verhardt, dat escaleert. Dan moet er genadeloos verloren en glorieus gewonnen worden. Dan is er geen weg terug.
Met dat weerbarstige woord moeten we ook vandaag proberen een uitweg te vinden in een conflict dat als het maar door gaat alleen maar verliezers zal hebben. Hou op Rusland te demoniseren en probeer elkaars angsten te begrijpen en weg te nemen waar dat kan. Keer je andere wang. Gun je vijand een uitweg. Poetin, die zegt christen te zijn, kan dat in zijn Bijbel lezen. En wij ook.
