December 2011
Vertrouwen komt te voet maar gaat te paard. Dat is een oud spreekwoord dat vooral middenstanders goed in hun oren knoopten. Je kunt je niet permitteren te blunderen of oneerlijk zaken te doen want dan gooi je een zorgvuldig opgebouwde goede naam zomaar te grabbel. Geldt dat ook voor de kerk?
Het vertrouwen in de kerk was nog nooit zo laag. Noemde in 2006 nog ongeveer de helft van de Nederlanders de kerk een betrouwbaar instituut, in 2010 deed slechts 35 procent dat. De grootste kerken zagen een vijfde van hun leden vertrekken.
De kerk is het minst vertrouwde instituut. Zowel de geschreven pers als de politiek, vakbonden, en het rechtssysteem scoren fors beter. In 2000 vertrouwde 40 procent de kerk, zo'n 5 procent meer dan vorig jaar. Halverwege het afgelopen decennium beleefde het vertrouwen een opleving: in 2006 had ongeveer de helft van de bevolking vertrouwen in de kerk.
Dat blijkt uit het rapport De Sociale Staat van Nederland van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Het dalende vertrouwen heeft volgens het SCP te maken met het nieuws over seksueel misbruik in de rooms-katholieke kerk. Onduidelijk is welk aandeel de protestantse kerken in de dalende populariteit hebben.
Allen die in de kerk werken moeten zich dit gebrek aan vertrouwen aantrekken. Seksueel misbruik in de kerk is gebeurd en er is door de kerk een enorme doofpot overheen gezet. Het geeft geen enkele pas de berichten er over af te doen als een hetze tegen de kerk of de media de schuld te geven van het verlies aan vertrouwen in de kerk. Het gebrek aan vertrouwen heeft de kerk aan zichzelf te wijten.
Ook in Protestantse kerken komt helaas seksueel misbruik in pastorale relaties voor. In het recente verleden zijn gelukkig concrete stappen gezet om misbruik te stoppen en te voorkomen. Er is meer aandacht gekomen voor seksueel geweld in pastorale relaties. Er is een protocol om met gerezen problemen om te gaan. Er is van de zijde van de kerkleiding meer aandacht gekomen voor de slachtoffers en er wordt minder met de mantel der liefde bedekt. Openheid en transparantie helpen om misbruik in de toekomst te voorkomen.
Vertrouwen gaat te paard en komt te voet. Er moet nog een weg worden gegaan om geschonden vertrouwen te herstellen. Maar het is wel mogelijk.
Serieuze aandacht en zorgen compensatie voor de slachtoffers en een oprechte erkenning van de schuld is stap één.
Maar er is meer nodig dan dat. Het is volgens mij erg belangrijk dat de kerk authentiek en zichzelf is. De kerk is geen culturele instelling en geen welzijnsinstelling. De kerk is een geloofsgemeenschap. En het andere komt der bij. Laat zien dat je gelooft. En laat zien dat je geloof levend is. Laat zien dat de omgang met God jouw leven kleurt en zich vertaalt in concrete aandacht voor de mensen in het bijzonder voor hen die hulp nodig hebben.
Een levende en levendige geloofsgemeenschap, dicht bij de Heer en dicht bij de mensen heeft toekomst. Vertrouwen komt te voet.
