Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Mattheüs 2, 1-12 Verbondskerk Vijfhuizen
Kijk, een ster!
Een ster roept diepe gevoelens in ons op. Een ster wekt ons verlangen. Een ster straalt maar is tegelijk zo ver van ons verwijderd. Kijk, een ster. Wat is zij mooi. Kunnen wij haar schoonheid ooit bereiken? Dat verlangen is van alle tijden. Diep in ons leeft het verlangen naar vrede en heelheid, naar geluk dat puur is en echt en onbezoedeld.
De ster wekt mensen op te zoeken naar wat goed is, vertelt Matteüs. Hij vertelt ons vanmorgen het verhaal van de ster en van de magiërs, de wijzen uit het Oosten, die de Koning der Joden zoeken en hem vinden in Bethlehem, hem herkennen in de pasgeboren Jezus.
In de loop van de geschiedenis is deze ster gaan stralen van Bethlehem tot Rome, tot de einden der aarde. De ster is bij uitstek het symbool van het kerstfeest geworden.
Laten we nog eens goed kijken naar de ster. Ooit scheen in de woestijn waar het volk doorheen trok op weg naar het beloofde land een ster. Of nog preciezer gezegd: De ster werd gezien door een profeet die het benarde volk toesprak. In de woestijn is het gevaarlijk. Je kunt omkomen van honger of dorst. Je kunt stranden in het mulle zand, je kunt stuklopen op een muur van vijandigheid. Dat gebeurde toen en daar. Dat gebeurt vandaag letterlijk in het grensland van Congo en in de straten van Jemen. Dat gebeurt vandaag figuurlijk in ons land en in onze stad waar de mensen boos zijn en protesteren. Dat gebeurt in het huis van mijn vriend die leeft van uitslag naar uitslag en overdag gaat nog wel maar ’s nachts gepieker. En het gebeurt in het huis van mijn zuster met wier kind het niet goed gaat, helemaal niet en hoe moet het nu verder. De woestijn is een beeld. Het staat voor de dag die je doormaakt en de nacht die je doorwaakt. Het staat voor het uur dat moeilijk is en de tijd dat je God ontmoeten kunt als je wilt. In die woestijn werd ooit een ster gezien.
Het is een visioen. Het is een van de oudste visioenen uit de Bijbel. Het staat in Numeri De man met het open oog ziet in vervoering niet in het heden, niet dichtbij maar verder weg en in de toekomst de ster.
De ster staat voor een heerser die het volk bevrijden zal van zijn verdrukkers. Een ster komt op uit Jakob, zegt de profetie. Die ster zal de vijand verslaan. Die ster brengt hoop aan rechtelozen en geeft vluchtelingen een thuis. De ster is een teken van kracht die het kwade overwint door het goede. En die ster, zegt Matteüs, straalt boven Bethlehem.
Matteüs vertelt een ander kerstverhaal dan Lukas. Bij hem geen engelen, herders en een kribbe. Hij vertelt het verhaal van de ster. Bij dat verhaal horen van meet af aan de volken. Ook dat leest hij in het Oude Testament. Abraham wordt gezegend om anderen tot zegen te zijn. Israël wordt uitverkoren om anderen tot zegen te zijn. Dat wat altijd al de bedoeling maar werd zo gauw vergeten. Totdat het in tijden van grote nood door de profeet opnieuw tot het volk werd gezegd. Keer terug tot God, keer terug tot je bron je bestemming. Lees in het woord van God over recht en gerechtigheid en leef er naar. Dan zullen alle volken in optocht komen naar Jeruzalem om te leren en te doen, zegt de profeet Micha. Ze zullen als koningen komen om geschenken te brengen, zegt Jesaja en zingt psalm 72.
Direct al in het begin van zijn kerstverhaal voert Matteüs de magiërs ten tonele als representanten van die zoekende volken. Ze verlangen zo naar recht en liefde. Ze zijn gekomen om te leren en te doen.
Aanvankelijk gaan ze naar het centrum van de macht want ze weten nog niet beter. Maar daar horen ze van de schriftgeleerden dat ze in Bethlehem moeten zijn. Waarom in Bethlehem. Ook dat staat bij de profeet Micha. In Jeruzalem wordt door de koningen een machtsspel gespeeld met het grote geld en worden kleine mensen in de ellende gestort. Maar ooit komt er een leidsman in de beste traditie van herderkoning David, een echte herder voor de mensen.
Dat leren de volken bij de profeten van Israël. De wijzen weten niet uit zichzelf wat de ster betekent. Ze moeten het, net als wij vandaag, leren van de bijbelse profeten
De ster die nu zo vaak wordt gebruikt als versiering van onze winkelstraten is ooit een teken van protest geweest tegen alle gulzigheid die ons verslaaft en alle onrecht dat mensen knecht. De ster staat niet voor luxe en beroemdheid. De ster staat voor rechtvaardigheid, voor eerlijkheid en trouw, voor genade en waarheid. De ster van David staat voor de nabijheid van God en voor de nabijheid die mensen elkaar geven kunnen. De ster van David straalt niet om ons leven te vergulden maar om ons leven te verlichten. De ster verwijst naar Jezus Christus die niet de rijkdom en de macht heeft gezocht maar zijn leven heeft gegeven om mensen te dienen en te troosten.
Deze zondag wordt in de kalender van de kerk Epifanie genoemd. Verschijning betekent dat. Het licht van Christus is verschenen. Het straalt als een ster aan de hemel die ons wenkt en roept. Wees niet bang in de woestijn. Blijf niet moedeloos in de pandemie.
Je kunt de ster negeren want wat stelt hij nu helemaal voor. Hij wordt verdrongen door alle lichten in de wereld die blinken,glimmen en verleiden. Hij wordt bedekt door wolken van zorgen die jou teneerdrukken. Maar die ster laat zich niet uitdoven. Hij is er. Hij schijnt al eeuwenlang op onze wereld. Hij wenkt ons. Hij roept ons. In alle verdriet en strijd verlicht Hij ons. Als alle duister is, is Hij als een Licht om ons heen.
Wanneer de wijzen uit het oosten het kind gevonden hebben, bieden ze hen geschenken aan. Ook dat stond al bij de profeten. De koningen van psalm 72 brengen goud en wierook. Het goud staat voor wat werkelijk van waarde is en de wierook voor toewijding en gebed. Maar dan is daar ook de mirre. Waar komt die mirre vandaan. Die staat niet in psalm 72. Die mirre is nieuw. Waarom voegt Matteüs die toe.
Mirre is in de Bijbel bekend als balsem voor de doden. Het verhaal van Jezus op aarde begint en eindigt met mirre. Alsof Matteus nu al wil zeggen. Deze koning leeft niet in grote macht en onkwetsbaar. Nee, deze koning geeft zijn kwetsbare leven voor kwetsbare mensen.
De heerser die door de ster wordt bedoeld blijkt de mens te zijn die ons nabij is. Je wordt gezien. Je wordt gekend. Jij mag er zijn. Zij en hij ook. En daarin schijnt het Licht van de Eeuwige die ons leven draagt
Het is 2 januari. Het nieuwe jaar is net begonnen. Maar de mensen zijn niet hoopvol maar bezorgd omdat het virus heerst en de limaatverandering dreigt. Ze zijn boos omdat er geen huis is en somber over de toekomst. Maar ook dit jaar schijnt een ster. Hij is nog nooit uitgedoofd en blijft ons wenken op de weg van het recht en het pad van het mededogen. Er is hoop voor de volken als ze doen wat God van ons mensen vraagt. Er is toekomst voor kinderen en kleinkinderen als de ster wordt gevolgd. Er is liefde en troost in de gestalte van die kwetsbare mens,
die zijn leven voor ons geeft en ons leidt op de weg van vrede en heelheid, Amen