Home


Preken


Jan BosContact:
Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T  023 5332455
E jancbos@antenna.nl




Zondag 17 oktober 2021 Geen machtsmisbruik in de kerk
Marcus 10, 32-45  Verbondskerk Vijfhuizen

Bij jullie is het zo niet.
“Dat heersers hun macht misbruiken weten jullie”, zegt Jezus.   Maar zo is het bij jullie niet.
Want de Zoon des mensen doet dat niet. Die is niet gekomen om gediend te worden maar om te dienen en zijn leven tegeven als losprijs voor velen
Ja. Dat heersers hun macht misbruiken weten we. Dat lezen we in de krant.  In Rusland belandt de oppositie in het gevang. In China worden Oeigoeren in een staatsmal geperst. In Afghanistan heerst de Taliban over het geweten van mensen en het leven van vrouwen.
Het kan ook minder bruut maar toch ook nog hemeltergend.  Machtsmisbruik is ook dichtbij, zoals onthutsend duidelijk wordt in de toeslagen-affaire.  Dat knevelt arme mensen in een anonieme, harteloze bureacratie.  Dat is doof voor hartverscheurend leed en onwillig om het te lenigen. 
Zo is het onder jullie niet, zegt Jezus.  O nee?  Is er onder ons geen machtsmisbruik? Is er geen machtsmisbruik in de kerk?  Wie kan dat met droge ogen zeggen als we net hebben gehoord over het massale kindermisbruik in de Franse Katholieke kerk.     Maar niet alleen daar komt het voor ook hier. Soms bruut en weerzinwekkend. Soms subtiel en manpulatief in kerkenraadsvergaderingen en op synodezittingen.

Zo mag het onder jullie niet gaan.  Bij jullie niet want de Zoon des mensen is gekomen om zijn leven te geven als losprijs voor velen.
 Met die velen worden onder anderen jij en ik bedoeld.  Jezus koopt met zijn leven ons vrij zoals in vroeger tijden een slaaf vrij werd vrijgekocht uit een harde herendienst.
Waar worden wij van vrij gekocht?
Het klassieke antwoord op die vraag luidde: Jezus koopt vele mensen vrij van de eeuwige straf. Zoals veroordeelde gevangenen soms vrij konden komen door voor hen een grote som geld te betalen, zo betaalde Jezus met zijn kruisdood ons vrij uit de hel die wij door onze zonden verdiend hadden.
In de Middeleeuwen werd die hel met al zijn gruwel grotesk verbeeld. Kunstenaars als Jeroen Bosch schilderden met felle kleuren en fantastische beelden hun angsten van zich af. Hoe ontkom ik toch aan die toekomstige eeuwige gruwel vol vuur en zwavel.  Wie verlost mij van het voor eeuwig verloren gaan? Kom ik er onder uit  door gehoorzaam te zijn aan de priester en veel te betalen aan de kerk?
Maar dat heeft Hij toch al gedaan? Hij heeft de losprijs toch betaald, zei Luther ooit.
Wat Luther en in zijn spoor ook der andere kerkhervormers zeiden was revolutionair en bevrijdend. En het legde een bom onder het pluche van vele, vele kerkvorsten die over de gewetens van het volk heersten, die profiteerden van hun angst en geld sloegen uit hun begeerte behouden te worden. Vanaf de beginne is het zo geweest onder volgelingen van Jezus. Ze zeiden dat ze dienden maar ze deden wat heersers altijd doen. Macht uitoefenen over de mensen.

Wij mensen zijn van nature geneigd om te heersen.  Nu kunnen we ook niet zonder goed beheer en vanaf de schepping is de mens geroepen de aarde te verzorgen en te beheren. Het gaat pas fout wanneer beheren beheersen wordt. Waarom toch kunnen wij het zo slecht laten die grens over te gaan.
Iedere keer steekt het weer de kop op. Johannes en Jacobus zijn voor geen kleintje vervaard. Boanerges, noemt Jezus hen, zonen van de donder. Dat volgt de Heer stormachtig en onvervaard. Dat heeft er alle vertrouwen in en alles voor over. Dat worden nog steunpilaren, eikenbomen der gerechtigheid, rotsvast gelovend in de toekomst van het rijk. Heer, mogen wij zitten op tronen, links en rechts van u. 
Maar de anderen willen het ook natuurlijk.  Nog voor de kerk is begonnen is de machtsvraag al losgebarsten.  De Heer spreekt over zijn kruis en de volgelingen bedisselen wie het mooiste gouden kruis om mag hangen. Wie wordt het, wie? Wie mag schipper zijn naast God, wie heerst als stedehouder Christi, wie mag zich zetten op de troon? Wie mag zich koesteren in de bewondering van alle anderen. Wie mag heersen met een pennenstreek en beslissen over het lot.
Nee, niet ieder van ons heeft de ambitie kamerlid, minister, bisschop of paus te worden. Niet ieder van ons wil op de voorgrond.  Maar niemand, niemand is immuun voor de honger naar macht op welk terrein dan ook.  Tot in de meest intieme verhoudingen wordt een machtsspel gespeeld. Ik boven, jij onder. Ik wil de touwtjes niet loslaten. Ik wil het niet, ik durf het niet, ik durf het niet, ik wil het niet.

De Zoon des Mensen is niet gekomen om macht over ons uit te oefenen. Hij niet. Hij is niet gekomen om over ons te heersen. Hij niet. En de volgelingen van Jezus moeten van hem dan ook geen heerser maken om vervolgens zelf dan natuurlijk ook te heerser in de naam van die Zoon des mensen.
De Zoon des mensen is gekomen om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor geven.
De zoon des mensen koopt ons vrij.  Waar koopt hij ons vrij van. Koopt hij ons vrij van de hel?
Ik begrijp wel waar de gedachte van de straf vandaan komt.  Die komt zeker ook uit de Bijbel. De profeet Jesaja spreekt over de lijdende rechtvaardige en zegt dan: Om onze overtredingen werd hij doorboord en de straf die ons de vrede aanbracht was om hem. En zeker wordt in de Bijbelse beeldspraak gesproken over het oordeel en de loutering van het vuur.  Ons leven loopt dood als wij gevangen blijven in kwade neigingen en verslaafd blijven aan onrecht en verspilling. Terwijl het de bedoeling is dat wij bevrijd van dat kwaad opstaan en leven, Gods toekomst tegemoet. De Zoon des mensen koopt ons vrij van het kwaad dat in ons huist.

Precies daarover gaat het in het bijbelse begrip losprijs.  Je bent de HEER die jou het leven geeft dankbaarheid verschuldigd en een toegewijd leven. Ooit drukte men dat uit door de eerstgeborne te offeren.  De eerstgeboren mens ook? Nee. Die werd daarvan losgekocht. Hij kreeg leven en toekomst voor Gods aangezicht.  Dat Bijbelse begrip ging ook betekenen dat slaven werden losgekocht zoals ooit het volk in Egypte en ballingen werden vrijgekocht, als ooit het volk in Babel.  Loskopen betekent.
Er is toekomst voor jou want je zit niet vast aan schuldig verleden. Je kunt leven naar Gods bedoeling.
Zo is het bij de profeet Jesaja in het gedeelte dat wij gelezen hebben. 
Er is machtsmisbruik. Het recht wordt misbruikt om arme mensen te knevelen. Maar het zal anders. Het kan anders als de dag dat de HEER die zijn volk heeft losgekoch, aanbreekt.
Vandaag worden mensen geknecht en gekneveld. Vandaag worden dieren gruwelijk geexploiteerd. Vandaag wordt de aarde kapotgemaakt en het klimaat bedorven door het machtsmisbruik van ons mensen.  Maar bij jullie is dat niet zo, zegt Jezus. Bij jullie mag dat niet zo zijn. En dat moeten we vandaag opnieuw horen.  De Heer heeft ons vrijgekocht en toekomst gegeven. In die toekomst van God worden mensen niet geknecht, worden dieren niet geexploiteerd, wordt de aarde niet kapot gemaakt en het klimaat niet bedorven.  Dat is een ideaal. Het is een belofte. Het is een gebod.
  
Waar koopt Jezus ons vrij van?  Luther had het begrepen. Hij koopt ons vrij van de heersers die geld slaan uit de nood van mensen. Hij koopt ons vrij van de bangmakers. Hij koopt ons vrij van de begeerte naar macht en geld. Hij koopt ons vrij van de angst dat we niet anders kunnen dan bovenop. Alle macht is niet nodig voor een mensenkind.  Krampachtig blijven sturen is niet nodig voor een mensenkind.  Lief mens, leer toch ook eens de kunst van het loslaten.
Jezus heeft met zijn leven laten zien wat dienen betekent. Hij is ons aanstekelijk voorgegaan. Zo heeft Hij ons gediend. Zo heeft Hij voor ons zijn leven gegeven. En zijn opstanding uit de dood betekent dat wij hem vandaag getroost en gerust mogen navolgen.  Luther had dat goed begrepen.

Bij jullie is het niet zo, zegt Jezus.  Laten we God danken voor deze stem die in ons midden heeft geklonken want het is een bevrijdend geluid dat ons vertroosten wil, bemoedigen, aanvuren om naar Gods toekomst te leven.
Amen
 .