Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Mat 5, 17-26 Oude Kerk, Heemstede
Voor Jezus is de wet een bron van vreugde.
Voor Jezus is de wet een bron van vreugde en daarom reageert hij fel op het verwijt dat hij gekomen is om de wet af te schaffen: "Ik ben niet gekomen om de wet af te schaffen. Ik ben gekomen om de wet tot vervulling te brengen".
Dat woord verwacht je in eerste instantie niet bij de wet. Dan denk je eerder aan een woord als “gehoorzamen” of “onderhouden”. Je vervult niet een wet. Je vervult een belofte. Waarom gebruikt Jezus het woord “tot vervulling brengen”. Omdat Hij de wet van de HEER voor Hem geen dwangmiddel is of een sta in de weg maar een belofte.
De wet is de trouwbelofte van de Eeuwige. Ik ben jouw God, jij bent mijn volk. De wet is bedoeld om je gelukkig te maken, grond onder de voeten te geven en een toekomst voor ogen. Het mooiste geschenk van de Eeuwige is de wet. Daarom is de wet een bron van vreugde
En de profeten zijn daarin één met de wet. Je staat geschreven in de palm van Gods hand. Dat blijft staan, in vreugde en verdriet, in gezondheid en ziekte, in leven en sterven.
Mag alleen Gods eigen volk de liefde van de eeuwige proeven. Nee, belooft de wet. In Abraham worden alle mensenkinderen gezegend. Al wat God wil aan liefde en vrede, aan gerechtigheid en recht, aan trouw, waarheid en genade, dat staat in de wet. De wet van de HEER geeft je een plek onder de zon, geeft je een tuin om te spelen. De wet van de Heer beschermt je tegen willekeur. De wet van de Heer schept een samenleving waarin jij kunt opademen samen met je zuster en broeder. Dat is de wet. Dat is de Geest van de wet. Dat is de vreugde van de wet.
Al zijn liefde en trouw heeft God in de wet geïnvesteerd. Die liefde Gods wordt door Jezus ingevuld. Jezus verkondigt geen andere God dan de Eeuwige die de wet gegeven heeft. Hij zegt geen nieuwe dingen. Hij zegt de dingen nieuw en zo dat alle, alle mensenkinderen er in delen mogen. En daar mag geen tittel of jota van worden afgedaan.
Er zit dan ook geen tegenstelling tussen Jezus en de wet van het Eerste Testament? De ons nog vertrouwde bijbelvertaling suggereert dat wel. Ge hebt gehoord dat tot de ouden gezegd is. Maar ik zeg u. Maar als je goed luistert, is er geen sprake van een tegenstelling maar van een uitleg en toepassing. Onze Nieuwe bijbelvertaling geeft dat goed weer met de uitdrukking “En ik zeg zelfs”
Tot het volk is destijds gezegd en ik zeg zelfs...
Voor Jezus is de wet een belofte en een bron van vreugde. Natuurlijk schaf je die niet af. Nog geen tittel of jota schaf je daar van af. Zelfs het kleinste gebod schaf je niet af.
Waarom dachten zijn critici eigenlijk dat hij de wet wel afschafte. Omdat ze een ander idee hadden van de wet. De wet is er, in hun ogen, om het domme volk te leren zich fatsoenlijk te gedragen. De wet is er om hun positie veilig te stellen en alles te houden zoals het is. Het mooiste voorbeeld hoe Jezus omgaat met de wet speelt rond de sabbat. In plaats van een vrije vrolijke vreugdedag werd het een benauwde verbodsdag. Je mag niks. Dat staat in de wet. Maar Jezus reikt op sabbat een vereenzaamd ziek mensenkind de hand en doet hem goed. Dat is, zegt hij, de bedoeling, de belofte van de wet. En met zijn verrassende vreugdevolle uitleg van de wet ondergroef onze Heer gevestigde machtsposities.
Voor Jezus is de wet een bron van vreugde
Ook het Eerste Testament is taal van de liefde. En wie liefheeft onderhoudt de geboden want de wet roept jou op tot het liefhebben van je naaste en verantwoordelijkheid voor de samenleving.
Die schaft Jezus niet af, geen tittel of jota. Er is gezegd: Pleeg geen moord. Ik zeg zelfs: Je moet je zuster en broeder geen nietsnut noemen. “Niet moorden” wil zeggen: Je moet elkaar het leven gunnen want onze goede God gunt jou en mij het leven. Het gaat om meer dan de letter van de wet. Het gaat om de Geest van de wet die ons mensen met wijsheid wil helpen op onze gang door het leven.
Hoe actueel dit allemaal is wordt geïllustreerd door een jonge Franse scholiere die permanent politiebescherming krijgt omdat ze na een uit de hand gelopen puber-ruzie de Islam een schijtreligie van de haat had genoemd. Waarom? Een moslimjongen had haar beschimpt omdat ze lesbisch was. Hoe ziek is het als je denkt de wet te gehoorzamen door je God met een geweer te te moeten wreken. Maar ook crisis tot in de hoogste regeringskringen omdat een minister vragtekens had geplaatst bij het beschimpen van een religie. Het land was in rep en roer want de vrijheid van meningsuiting was in het geding en alles, alles moet gezegd kunnen worden. Alles?
Naar de Geest van de wet noem je je zuster en broeder geen nietsnut en dwaas maar probeer je je in hen te verplaatsen en hen te begrijpen.
Een tweede illustratie is de verdrietige dood van een jonge chinees oogarts die door de machthebbers de mond werd gesnoerd omdat hij woorden sprak die hen in verlegenheid brachten. Het waren woorden die helend waren en gericht op de genezing en het welzijn van zijn medeburgers.Hij brak de verordeningen van het systeem. Het waren woorden in de geest van de wet.
De vreugde van de wet is dat een mensenkind het leven wordt gegund en dat de samenleving wordt gedragen door gerechtigheid en recht.
Voor Jezus is de wet een bron van vreugde. Ik haast mij om te zeggen dat de wet in het Nieuwe Testament niet hetzelfde is als de Nederlandse wet maar staat voor de wet van Mozes. Maar de intentie van de wet dat ieder mens telt en we rekening houden met elkaar is door schade en schande heen beproefd en doorgevoerd in de kostbare instituties van ons land. De kern van de joodse en christelijke traditie is niet dat wij witte eigenheid zijn die deze traditie bezit maar dat we verantwoordelijk zijn voor elkaar en voor wat weerloos en kwetsbaar is in ons midden. Dat begon al bij Mozes in zijn kwetsbare kistje die tegen de tirannie in, door dappere vrouwen uit het water werd gered. Farao’s dochter is een rechtvaardige die tegen het gebod van haar vader de tyran, een verschopt buitenlands kind het leven redt en gunt. Zij leeft in de geest van de wet.
Deze intentie van de wet is altijd aangevochten door machthebbers. Poetin stelt een lastige wet eenvoudig buiten werking. Trump schoffeert openlijk de instituties en krijgt er nog applaus voor ook. Zo erg is het bij ons niet maar ook hier vinden politici dat de wet een toontje lager moet zingen in het beleid rond de klimaatverandering en de stikstofcrisis. Ze hekelen de uitspraken van de onafhankelijke rechter want die passen niet in hun politieke kraam. Ze worden er dik voor beloond in de politieke barometers. Voor veel Nederlanders telt de wet dus minder dan we altijd dachten. Wat betekent voor ons de wet? Wat betekent de wet voor jou? Is voor ons de wet een bron van vreugde of alleen maar een noodzakelijk kwaad waar je zo min mogelijk last van wil hebben.
Voor Jezus is de wet een bron van vreugde. En hij reageert fel op de suggestie dat hij die zou willen afschaffen. Geen tittel of jota wil Hij er van kwijt. En de passie van onze Heer kan ons leren. Onze rechtsorde is niet volmaakt maar ze is wel een uitdrukking van het verlangen om iedereen in onze samenleving tot zijn recht te laten komen. Dat is met veel bloed, zweet en tranen opgebouwd. Dat mag niet worden uitgehold. En ik denk dat wij allemaal hier in de kerk tegen de politieke barometers in moeten opkomen voor de wet en het recht. Want als we zwijgen krijgen kwade machten vrij spel.
Jezus vervult de wet. Dat gaat verder dan de wet onderhouden. Hij belichaamt de wet. Hij belichaamt de liefde Gods voor jou, voor mij, voor ons allen. Hij staat er met zijn leven voor in. Hij gaat er voor aan het kruis. Zo vervult hij de wet. Zo houdt hij ons, in leven en in sterven, in de liefde van God besloten. En hij roept ons op om in zijn spoor, in zijn liefde onze weg te gaan. De geest van de wet is de liefde. En de bedoeling van de wet is dat mensen opademen en leven en dat de samenleving zich inzet voor het welzijn van allen want zo weerspiegel je Gods liefde voor allen.