Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Lucas 21, 5-19 Gedachtenis-zondag Vijfhuizen, Verbondskerk
Het is vandaag de zondag van de voleinding. We vieren ons geloof dat God ons leven samen met dat van hen die ons zo lief waren en gestorven zijn, voltooien zal in zijn Koninkrijk. Zij zijn niet weg. Ze zijn ons vooruit. Ze zijn niet weg maar we laten hen wel los omdat zij nu bij God zijn en door de Eeuwige worden vastgehouden.
Dat is ons geloof op deze zondag van de voleinding. Het wordt aangevochten, bevraagd, betwijfeld, stuk geredeneerd, doodgeslagen in het geweld van de tijd. Het moet telkens opnieuw geleerd, verworven, bevochten worden.
Het is vandaag de zondag van de voleinding maar de teksten die wij hebben gelezen gaan niet over dat laatste heil. Ze gaan over de voorlaatste beproeving. Ze gaan over vandaag dus. Ze gaan over geweld en haat, angst en verwarring, over het uiteenvallen van de samenleving, over afbraak, verlies, verdriet. De dichter van psalm 46 vat het in een beeld dat wij ook kennen van het laatste Bijbelboek: de aarde wankelt, de watervloed kolkt, de bergen storten in het diepst van de zee. Het is het beeld van de verwarring die ons aangrijpt bij het verlies van het ons vertrouwde wereldbeeld. De wereld is niet meer wat hij was. Nederland is niet meer wat het was. Juist deze weken komt dat heftig tot uiting. Ooit gedacht dat Amerika onze bondgenoot was en Europa een groeiende volksgemeenschap en het westen een baken van vrijheid en recht. Maar er wordt geschud aan dat wereldbeeld. Ooit zo genoten van ons oerhollandse kinderfeest met zwarte Piet. Maar er wordt aan geschud en het raakt ons diep en emotioneel. Zomaar vallen er boze woorden en erger nog klappen. Zekerheden vallen, gemeenschappen brokkelen, groepen botsen.
En daar komt dan voor sommigen van ons bij dat ook hun huis niet meer is wat het was omdat zij hun lief verloren aan de dood of aan het leven of omdat een wijze ouder niet meer met je praten kan, een lief kind jouw dag niet meer verlicht. Je huis, het is geen schuilplaats meer.
Red je leven, zegt de Heer in het evangelie deze zondag, red je leven door standvastigheid.
Standvastigheid, wat is dat, wat betekent dat nu vandaag. Er zit kracht in dit woord. De strijder die niet wijkt voor zijn tegenstander is standvastig. De bestuurder die niet meehuilt met de wolven in het bos en niet hijgt achter de waan van de dag is standvastig.. De mens die niet wegloopt voor moeite, verdriet en lijden is standvastig.
Maar er is meer dan dit, lieve gemeente. Er zit in dit woord een bijbels geheim. We komen het op het spoor wanneer we kijken naar het gebruik van dit woord in de Griekse vertaling van het Oude Testament. Daar wordt het gebruikt als vertaling voor het Hebreeuwse wachten in de zin van wachten op de Heer. “Wacht op de Heer”, zegt psalm 27. En daar wordt in de Griekse vertaling dan hetzelfde woord gebruikt als bij “wees standvastig”. Vandaar ook het vervolg van de psalm. Wacht op de Heer, wees dapper en vastberaden, wacht op de Heer. De Bijbelse standvastigheid is gegrond in jouw verbondenheid met en hoop op de Eeuwige en alles wat de Eeuwige ons geschonken heeft aan liefde, vrede en recht.
En precies deze standvastigheid kan ons helpen in tijden dat er maatschappelijk van alles schuift en onzeker is Standvastigheid is wat anders dan starheid uit angst voor verlies van wat dierbaar was. Het is ook wat anders dan fanatiek en desnoods met geweld verdedigen van je eigen heilige principes. Dan gaan tradities onderdrukken en wordt godsdienst gewelddadig. Dan worden de honkbalknuppels tevoorschijn gehaald en in het ergste geval terreur gezaaid. Maar standvastigheid in de Bijbelse zin is het tegendeel van haat. Het is liefde. Het is weten dat jij bent geliefd en aanvaard door God en van daaruit met liefde omgaan met je medemensen, ook met de mensen met wie je het niet eens bent. Het is aandacht hebben voor gevoel van verlies en verdriet bij jezelf en bij de ander. Het is hoop. Het is de hoop dat alles wat de Eeuwige ons heeft geschonken aan genade en waarheid, gerechtigheid en liefde zal blijven en zal worden voltooid.
De oude Statenbijbel gebruikt het woord lijdzaamheid. Bezit uw ziel in lijdzaamheid. Lijdzaamheid is verbonden met het lijden, de passie van Christus
In dat woord is alle geweld afwezig en die geweldloosheid hoort wezenlijk bij standvastigheid in Bijbelse zin. Wacht op de Heer, wees dapper, wacht op de Heer. Jouw kracht ligt in God en dus niet in je pistool. Jouw kracht ligt in God en dus laat je je niet van je stuk brengen door de wolven links en rechts. Jouw kracht is de hoop die voorbij de horizon verankerd is.
Standvastigheid dat is ook: rusten in je geloof. Soms het gevoel hebben dat je alles, alles verloren hebt, dat alles nu verloren is en voorbij maar tegelijk weten: Ik ben niet verloren. Geen schuilplaats hebben, geen haven maar tegelijk weten: De Eeuwige is mijn schuilplaats. Een burcht is ons de God van Jakob.
Ja, dat zeg ik nu wel maar God, wat is dat moeilijk soms. Dat moet uit mijn tenen komen. Dat heb ik helemaal niet van me zelf. Lieve God, kunt u mij die standvastigheid niet geven? Kan ik daar naar toe groeien? Ja, ik geloof dat het kan en dat ieder die er om bidt zal worden verhoord.
Op de zondag van de voleinding lezen we teksten die alle ontreddering en verdriet van onze dagen weerspiegelen. Die ontreddering en dat verdriet wordt in perspectief gezet: De voorlaatste beproeving staat in het licht van het laatste heil. In dat heil rusten onze lieve doden.
Zij leven bij de Heer. Laat hen daar, laat hen los. En keer je, keer je naar het leven dat jij hier op aarde voor Gods Aangezicht nog leven zult.
Soms komt er ook een nieuw begin. Wat fijn voor jou als er opnieuw een mensenkind is, die met jou het leven delen wil.
Soms gebeurt dat maar vaak ook niet, niet meer… Red je leven, red je leven door standvastigheid. De Eeuwige is jouw stut en steun. Keer je, keer je naar het licht.
Standvastigheid geeft jou de kracht om in de samenleving te doen wat moet en wat uiteindelijk op de nagel van een duim te schrijven is: Heb God lief. Heb je naaste lief. Doe hen goed zoals jij goed gedaan wil worden. Het gaat om volgehouden vertrouwen dat God deze wereld heeft gered in Jezus Christus en dat het niet tevergeefs zal zijn in de stijl van Jezus te leven. Het kan je in botsing brengen met heersende praktijken en bestaande zeden. Het kan tot op het bot aangevochten worden in onze verscheurde wereld. Maar laat je niet van je stuk brengen. Laat je niet meeslepen door paniek. Laat je niet verleiden tot terreur.
Standvastigheid in geloof is de essentie van het leven. Het is de kern, de ziel van je bestaan. De booswicht heeft geen leven. De terrorist heeft zijn ziel verkocht. Wie trouw volhardt leeft nu. Wie de leegte durft uitstaan, leeft nu. Wie ruimte schept voor gedenken en verlangen leeft nu. Ook verdriet voor het aangezicht van God is leven. Je wordt gezien en gekend. Jouw naam en gedachtenis blijft bij Hem tot op de dag die komt.
Op de zondag van voleinding doorzien we onze dagen. Ze kunnen zo grijs zijn. En de nachten kunnen zo koud zijn. Maar ze zijn het einde niet. En daarom bidden we om moed en kracht en we geloven:
die lange nacht, die winter
doorstaan wij met geduld;
we leven ongehinderd,
de dagen zijn vervuld:
Gij hebt het woord volbracht,
dat feilloos staat geschreven
en keert niet ijdel weder.
Uw licht komt na de nacht.
Amen.