Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Lucas 3, 1-6, Kerkcenrum Holy Vlaardingen
Wie maakt een nieuw begin?
Daar wordt heel wat over vergaderd in de paleizen van Keizer Tiberius, stadhouder Pilatus en koning Herodes, nu ja in dat van hun opvolgers in Rome, Jeruzalem, Brussel en den Haag. Wie begint? Wie zet de eerste stap? Nou ik niet.
Ik volgde bij de voorbereiding van deze dienst een discussie op de radio over kli-maatmaatregelen. Als Schiphol niet mag groeien neemt Frankfurt het over. Dus dat gaan we niet doen.
En terwijl er in de paleizen druk wordt vergaderd, klinkt er ver weg in de woestijn een stem. Die stem klinkt door tot in jouw en mijn hart vandaag: Maak de weg van de Heer gereed, maak zijn paden recht. Wie gaat dat doen? Wie gaat de bergen van onrecht slechten? Wie graaft de heuvels van onwil af. Wie overbrugt de kloof tussen hebbers en niet-hebbers?
Ga jij daarmee beginnen? Ga ik dat oppakken? Gaan we het samen doen?
“Ik geloof in een nieuw begin” staat er op de poster voor de kinderen.
Maar we zijn nu even als grote mensen onder elkaar en zeg eens eerlijk: Geloof jij in een nieuw begin? Of weet je inmiddels wel beter.
We zijn immers al eerder “opnieuw begonnen”. Een paar weken geleden waren de herdenkingen van het einde van de grote oorlog met zijn gruwelijke slagvelden in Noord-Frankrijk en West-Vlaanderen. Nooit meer oorlog, klonk het daarna in vele talen. We beginnen opnieuw.
Twintig jaar later was het opnieuw oorlog en beleefden we de verschrikkelijke moord op het joodse volk. Dat nooit weer. Dat nooit weer. We beginnen opnieuw.
Maar telkens weer lopen menselijke projecten stuk. Er zijn kampen en conflicten tot op vandaag. Hoezo: Nieuw begin.
Drie jaar geleden werd door tal van landen het akkoord van Parijs gesloten. Er klonk applaus in de zaal. Er werd een nieuw begin gemaakt. Vanaf nu gaan we niet méér vervuilen maar mínder, steeds minder. Drie weken geleden rapporteerde de VN dat de uitstoot van CO2 sinds Parijs niet minder is geworden maar meer. Wie van ons gelooft nog in een nieuw begin?
Op wat kleiner vlak dan. In 2012 werd grensrechter Nieuwenhuizen bij een potje voetbal door jongens doodgetrapt. Dit mag nooit meer gebeuren. We gaan het an-ders aanpakken. Het voetbalgeweld is alleen maar toegenomen, werd onlangs aan de KNVB gerapporteerd. Die reageerde met: Vanaf nu gaat het anders worden. Ge-loof jij dat. Geloof jij in dat nieuwe begin?
Nog dichter bij huis. Het is straks 1 januari. Nieuw jaar. Nieuw begin. Goed voorne-men. Hoeveel is jou gelukt de afgelopen jaren?
Ja, we verlangen ernaar. Dat wel. We verlangen als ooit in de dagen van de profeet Maleachi naar een nieuw begin. We verlangen dat van nu af aan het anders zal gaan. Een begin van vrede en heelheid.
Maar geloven in een nieuw begin. Kun jij dat?
Ik vind het moeilijk.
Ik vind het moeilijk omdat ik dat geloof in een nieuw begin onwillekeurig opgevat heb als: ik geloof dat als wij mensen opnieuw beginnen, het ons deze keer zal luk-ken.
Ik vind het moeilijk omdat ik geneigd ben de oproep: “Maak de weg van de Heer ge-reed” op te vatten als een opdracht. Begin opnieuw. Maak de weg gereed. Slecht die berg. Demp die kloof. Maak voor God ruim baan.
Wie begint daarmee? Wie?
“Maak de weg gereed”. Tegen wie wordt dat eigenlijk gezegd? Wordt het tegen jou gezegd? Tegen mij? Tegen ons samen?
Nee. Dat wordt in het Evangelie niet tegen jou en mij gezegd. Althans: Niet om te beginnen. Om te begrijpen wat dit evangelie wil zeggen moeten we nog wat verder teruggaan in de tijd. We moeten terug naar de tijd van Israëls profeten.
Hoor, een stem roept: Maak de weg van de Eeuwige gereed. Dat klonk al bij de pro-feet Jesaja. Hij troost het volk in de bittere tijd van de ballingschap. Hij bemoedigt de mensen die lijden onder de zwakheid van hun kracht en het tekort in hun leven. Drie dingen roept die stem. Hij roept dat de Eeuwige zal komen en zijn volk als een herder zal weiden. Hij roept dat het mensenkind als gras is maar het Woord van God standhoudt. En hij roept: Maak de weg gereed. Je moet het bij elkaar lezen.
Bij snelle lezing zijn we wellicht geneigd er een oproep aan het volk, aan de ge-meente, aan ons mensen in te lezen. Wij moeten de weg bereiden door recht te doen. Maar dan slaan we iets wezenlijks over. De weg wordt bereid door het vreug-devolle profetische woord. Dat Woord effent de weg. Niet wij effenen de weg. Niet wij maken een nieuw begin. De Eeuwige maakt met ons een nieuw begin.
En vervolgens kunnen we zeggen. De Eeuwige geeft ons die weg om daar in ge-rechtigheid op te wandelen.
Lucas citeert uitvoerig de profeet Jesaja en dus mogen wij ook met Lucas mee naar Jesaja luisteren. De vreugdebode kondigt de weg van de Eeuwige aan. Johannes de Doper verkondigt in het Nieuwe Testament deze stem van de profetie. Hij bereidt de weg van de Eeuwige. Die weg banen wij niet. Hij wordt voor ons gebaand.
De weg van de Eeuwige, wat moet ik me daarbij voorstellen? Welnu het hele Nieu-we Testament, het hele Evangelie getuigt dat de weg van de Eeuwige gegaan wordt door Jezus. Vanaf zijn doop door Johannes tot aan zijn kruis op Golgotha gaat Je-zus de weg van de Eeuwige. De weg van de Eeuwige is niet een succes-story. Het is niet het begin van een glanzende carrière. Nee, nee. Met het nieuwe begin van Johannes de Doper is het wat dat betreft slecht afgelopen. Dat is al net zo mislukt al veel van ons ijdele pogen.
“Geloof je in een nieuw begin” vroeg ik jullie aan het begin van de preek. Je bent al zo vaak teleurgesteld in anderen, in politici en beleidsmakers. En je bent al eerder gekweld door je eigen mislukking, twijfel en ongeloof. Dat zeurt in je kop. Dat knaagt aan je geweten. Je ziel schaamt zich voor God.
Maar precies op dit punt licht het Evangelie van deze tweede adventszondag op. De weg van de Eeuwige is de kwetsbare weg van het kruis. Op die weg gaat, strompelt, gaat opnieuw onze Heer. Het is de weg van en voor mislukte en gewonde mensen. Hij gaat op die weg naar jou toe. Jij mag naar hem gaan. De Eeuwige maakt voor jou ruim baan. En jij mag gaan, strompelen, opnieuw gaan.
Ik ga voor jullie de bijbel in de klassieke vertaling citeren. “Johannes predikt de doop der bekering tot vergeving van zonden”. Dat is een geladen zin. Maar de essentie is dit. Keer je af van zwarte hopeloosheid. Keer je toe naar de weg van de Eeuwige.
Keer je af van glanzend klatergoud. Keer je toe naar wat echt is en puur. Nee dat is niet de weg van het succes. Het is de wel de weg die onze Heer is gegaan. Het is zijn weg van volgehouden trouw aan God en aan de mensen. Het is de weg waarop de Eeuwige jou nabij blijft, als je gaat, als je valt, als je opstaat en gaat.
Bekeren is niet van geloof veranderen. Bekeren is omkeren van donker naar licht, van wanhoop naar hoop, van vrees naar moed.
Dit is de tijd van Advent. Er is zoveel in ons leven dat gesloten maakt. Er is zoveel dat belemmert. Ons eigen gelijk, ons gevoel van arrivé zijn, is een grote belemme-ring. Onze rijkdom met alle angsten en zorgen van verlies waarmee die gepaard gaat, is een grote belemmering. Onze mislukkingen zijn even zovele stenen op de weg. Onze niet-afgemaakte beloften vormen een loden last.
Daar moet en kan schoon schip gemaakt worden, zegt Johannes. Honderd keer vooraan in de kerk maar dat moet een keer afgewassen worden. Dat moet vandaag afgewassen worden. En vandaag mag opnieuw begonnen worden op de weg die afvoert van alles wat ons schaadt en toe leidt naar wat goed is voor Gods goede schepping. Vandaag mag jij opnieuw beginnen omdat de Eeuwige met jou een nieuw begin maakt.
God maakt met ons een nieuw begin. Dat is een begin vol mededogen en troost. Dat is een weg waarop struikelaars overeind worden getild en zoekers een licht opgaat. Jij mag die weg stap voor stap gaan, opnieuw verder gaan. Onze Heer is met een-voud en liefde, geloof en hoop op deze weg gegaan, is ons daarop voorgegaan. Morgen is het geweld niet voorbij en de CO2 nog niet verminderd. Maar ga en doe op jouw plek wat je kunt. Doe wat je kunt om gas terug te nemen en mensen nabij te zijn. Doe wat je kunt in het vertrouwen dat de Heer ons op zijn weg nooit zal ontbreken.
Amen