22 april  2018 Noach, de trooster
Genesis 6  Molenburg Haarlem

Vandaag gaat het over Noach. Weten jullie wat zij naam betekent?  (Heel veel namen hebben een betekenis. Ik heet jan. Dat komt van Johannes en betekent de Heer is genadig. Abraham betekent vader van vele volken. Elia betekent: Mijn God is de Heer. en Jozua of Jerzus betekent. De Heer verlost.  Zo heeft ook de naam Noach een betekenis.  De naam Noach betekent ‘trooster’
Zijn vader noemt hem Noach, Trooster. Hij wordt geroepen om de mensen te troosten in hun moeiten en verdriet.  Doet hij dat ook? Troost hij de mensen?
Op het eerste gehoor troost het verhaal helemaal niet. De aarde verzuipt, de aarde, de mensen de kinderen verdrinken. Alleen Noach, de rechtvaardige wordt gered. De rest kan letterlijk stikken. Ik kan me voorstellen dat mensenkinderen die die verhaal hebben gehoord protesteren. Laat God mensen zomaar verdrinken tot het kleinste kind aan toe? Dat kan toch niet? Dat mag toch niet? Ik kan me voorstellen dat je je niet overtuigen laat door de tegenwerping dat de mensen boos waren en onrecht deden en daarom de vloed kwam.  Is dat troost?
Noach wordt geroepen om mensen te troosten. Hebben de mensen verdriet dan? Nee, in het verhaal heeft God verdriet. God heeft verdriet om alle kwaad, alle verloedering. God heeft verdriet om de doodsdrift, de martelingen en moord. God heeft verdriet om de onverschilligheid op de aarde. Dat raast en tiert, dat vloekt. Dat laat zich geen grens meer stellen. God huilt want de dingen en de dieren gaan kapot. God huilt want de mensen gaan kapot. Is er dan geen redden meer aan? Is er niemand die troost?

 Laten we nog eens goed luisteren. Jullie kennen het verhaal van de ark van Noach waarschijnlijk allemaal wel.  
Het is een verhaal, geen rapportage. Het zondvloedverhaal is een oeroud verhaal met mythologische trekken. Ook in andere godsdiensten heb  je dergelijke verhalen. En waarschijnlijk vinden ze hun oorsprong in grote overstromingen ooit die in het collectieve geheugen van de mensen zijn gehaakt. In dat oude mythologische verhaal worden mens en God tegen elkaar op gezet en uitgespeeld. Maar hier is dat nu juist niet zo! Het zondvloedverhaal is geen ondergangsverhaal, het is een reddingsverhaal.
Het verhaal begint met ondergang. Het begint met doodsnood en vernietiging. Let op, let op, geen vernietiging vanuit de hemel maar vernietiging op aarde. Het bederf komt niet van boven maar van beneden. De redding komt van boven.
Maar komt de redding alleen van boven?  Ja, dat denken wij wel. Wij denken, gevoed door de kinderbijbelverhalen en de gemakkelijke vertalingen in termen van schuld en straf.  Wij denken: God straft snoeihard iedereen behalve die ene.  Die wordt gered.  Maar dan lezen we niet goed. Als we goed luisteren horen we dit verhaal niet zeggen: de rechtvaardige wordt gered, maar “de rechtvaardige redt”  Er is één rechtvaardige, een tsaddiq. Daar is Noach, de rechtvaardige, Noach de Trooster. Door en ter wille van deze ene rechtvaardige wordt de wereld gered.
Die ene mens, die rechtvaardige, hij is zoals de mens is bedoeld. Hij is een medewerker van God. Samen redden ze de wereld. Samen brengen ze de schepping er weer boven op.

 Altijd is er die ene, die rechtvaardige.  Naast de helden, de mannen van Naam staat de ene Rechtvaardige.  In iedere generatie is een rechtvaardige, zegt de joodse traditie. een rechtvaardige behoudt de Schepping.  Het gaat niet om veel, het gaat niet om drommen en massa’s. Daar ging het toen niet om en daar gaat het nu niet om.  Ja, wij denken vaak van wel. Wij denken in termen van macht en getal. We willen het liefst massale gemeenten en bomvolle kerken en eendracht die macht maakt. En we zijn verdrietig omdat de kerk krimpt en onze kleinkinderen er niet meer komen.   Maar de Rechtvaardigen komen niet in drommen.  Het is die ene die goed doet. Het is de mens in stille omgang met God en in de innige kring van de gemeente. Henoch wandelde met God en Noach, en Mozes en Elia en Jezus, en jij vandaag en jij. Nee ik vergelijk ieder van ons niet met die groten. Ik zet ons vandaag in de traditie van die groten die eenvoudig wandelden met God en zo de wereld redden. En telkens weer zullen er mensen zijn die leven met God en de verhalen van Gods liefde levend houden.

 Het zondvloedverhaal lezen wij vandaag in de  Paastijd. Wij vieren de overwinning van die ene rechtvaardige, wij vieren zijn opstanding uit het het doodswater.  Dat water van de grote vloed en van de zee zo roos als bloed, dat water van de doop symboliseert alle doodsnood die Hij gedeeld en gedragen heeft.   Maar dat doodswater wordt vruchtwater.  Door alle pijn heen ontstaat nieuw leven.  Uit dat geloof mogen wij leven, vandaag. 
De droefheid gaat voorbij, zegt Jezus in het Evangelie zoals de pijn van een barende vrouw voorbij gaat. Dat gebeurt niet zomaar. Daar gaat een vloed aan tranen aan vooraf. Daar komt een zee van ellende over ons heen. Nu vandaag zucht de schepping als in barensnood.  Nu vandaag wordt er opnieuw gebruld in de straten. Er worden hakenkruisen gekalkt op joodse graven. Er wordt  geminacht en gemoord. Nu vandaag wordt mijn kind bedreigd door de maffiosi en krijgt mijn moeder maar geen zorg.  Nu vandaag wordt ik uitgenodigd lekker te leven zonder je te bekommeren om wie of wat dan ook.  Vandaag gebeurt het allemaal. Vandaag gebeurt het.

Nu vandaag wordt jij geroepen om te troosten. Dat is de roeping van mensen of ze nu jong zijn of oud. Het is je roeping in je gezin, op je werk en voor jullie nu in het zorgcentrum. Nu vandaag wordt jij genodigd eenvoudig er te zijn in omgang met God. Bidt voor elkaar. Bidt voor alle mensen in nood. Heb een goed woord voor alle mensen die dicht bij je zijn en  huil niet  mee met de wolven in het bos.  Blijf geloven in de liefde.

Eén rechtvaardige redt de hele wereld.