Een heet hangijzer

oktober 2021

Het is een heet hangijzer:  Moet een vaccinatie tegen COVID-19 worden verplicht? In meerdere landen geldt inmiddels verplichte vaccinatie in bepaalde sectoren.
In Nederland is het standpunt altijd geweest dat vaccinatie vrijwillig is en blijft. Geen vaccinatieplicht is tot nu toe het beleid.  Maar of dat zo blijft als de druk op de ziekenhuizen opnieuw hoog wordt?
Eenzelfde heftig debat vindt plaats over de corona-toegangscheck.  Ontoelaatbaar overheidsingrijpen, vinden sommigen. Dat schendt mijn persoonlijke vrijheid.  Dat veroorzaakt een tweedeling tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden.

In sommige reformatorische kerken is de weerstand tegen vaccinatie groot.  Wie zich laat vaccineren neemt te veel het heft in eigen hand en doet afbreuk aan het vertrouwen op God.  In refo-kring wordt, nu we de covid-pandemie beleven, wel   ernstig gedebatteerd. Hoort ook de beschikbaarheid van vaccinatie niet tot Gods zorg? De meningen zijn verdeeld maar onomstreden is dat vaccinatie nooit verplicht mag worden maar een gewetensbeslissing is die ieder individu persoonlijk voor Gods Aangezicht moet nemen.

Dat wel of niet vaccineren een vrije persoonlijke keuze is, ligt diep verankerd in de Nederlandse samenleving. De onaantastbaarheid van het lichaam is een grondrecht. Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.
De keuzevrijheid van het individu staat terecht hoog in het vaandel.  Maar in onze liberale op het individu gerichte samenleving is die vrijheid nagenoeg onaantastbaar. Dat blijkt ook wel uit de massale protesten tegen de Covid-maatregelen in het algemeen en (in Frankrijk) de verplichte vaccinatie in het bijzonder. Niet gevaccineerden mag geen strobreed in de weg worden gelegd.
Toch is er ook een andere kant. President Macron had een puntig commentaar op de rellen in Frankrijk. Waarom is jouw recht op vrijheid belangrijker dan het recht op gezondheid van je medeburger?  Goede vraag.
Niet alleen het individu is belangrijk. De gemeenschap is dat ook.

Ik moest denken aan de bijbelse omgang met melaatsheid.  Nee, ik bedoel niet te zeggen dat Covid een soort melaatsheid is. Het gaat mij om iets anders. En dat is de afgewogen balans tussen de belangen van de gemeenschap en die van het individu.  De cultische reinheidswetten in Leviticus hadden niet één doel maar twee doelen. Het eerste doel was de bescherming van de gemeenschap. Het tweede doel (daaraan gelijk) de reiniging van het individu. Het individu mag de gemeenschap niet besmetten maar moet zich eerst reinigen.  De gemeenschap moet er alles aan doen om die reiniging mogelijk te maken. Minutieus wordt beschreven hoe het individu zijn recht op leven en gezondheid terugkrijgt en weer wordt opgenomen in de gemeenschap. Daar gaat het om. Dat is het uiteindelijke doel.   Het doel is dat allen leven in goede gezondheid, in vrede en heelheid.

 Onze gezondheidszorg zet zich bewonderenswaardig in voor de genezing van het individu.  Als je ervan uitgaat (dat doe ik) dat vaccinatie groepsimmuniteit bevordert en daardoor de gemeenschap beschermt en de IC-bedden vrij houdt voor ernstig zieke kanker- en hartpatienten, is dan die vaccinatie niet een dure plicht aan de gemeenschap?  Vaccinatieplicht schopt tegen het zere been van de westerse, liberale mens voor wie persoonlijke autonomie het hoogste goed is.  Maar in de kerk tellen ook andere waarden. Je bent mens voor Gods Aangezicht en je bent mens samen met je zus en je broer. En ik hoop dat dit ook meetelt wanneer refo-zusters en broeders nadenken over hun vaccinatie.  Want het mooiste is als iedereen er in geloof en in geweten van overtuigd is dat je met vaccinatie niet alleen je zelf beschermt maar ook je naaste.

En wat nu als iemand toch vasthoudt aan zijn recht om zich niet te laten vaccineren? Je kunt niet met alle geweld die prik toch zetten. Maar je kunt de vaccinatie wel verplicht maken als je mee wilt doen aan activiteiten waarbij veel mensen samen komen: Het voetbalveld, het festivalterrein, het theater, de kroeg en de kerk. Ook de kerk? Wie uit volle borst Gods lof samen met anderen wil zingen moet ook bereid zijn zich te laten vaccineren.  Of je moet uit liefde voor je medemens bereid zijn je te laten testen. De corona-toegangstest is in de kerk net zo nuttig en nodig als in het theater.
De indirecte dwang die daarvan uitgaat, tast de vrijheid van geloof en geweten niet aan.   

 Toch heeft de kerk waarmee ik mij van harte verbonden voel, in lijn met het beleid van landelijke Protestantse Kerk besloten de corona toegangstest niet in te voeren omdat “dit botst met ons uitgangspunt dat iedereen welkom is”.  Het is een argument waar ik een dik vraagteken bij heb. Alsof in de theaters dat uitgangspunt minder telt. Ik vind dat we erg voorzichtig moeten zijn op dit punt en ook de schijn moeten vermijden dat de kerk gebruikt maakt van privileges. Wij mogen wel wat anderen niet mogen: Volle zalen zonder toegangstest. 
Het alternatief voor de toegangstest is de anderhalve meter in stand houden en dus beperkte toegang.  Het is niet anders.  Het betekent wel dat je de komende kerst niet zo verwelkomend(!) en gastvrij kan zijn als je zou willen.